Narodziny nowego miasta

8.05. (piątek) obchodzony jest Narodowy Dzień Zwycięstwa – 75. rocznica zakończenia II wojny światowej. W Stargardzie wciąż znajdziemy wiele miejsc, w których można zobaczyć ślady tamtych dni. W związku z epidemią koronawirusa obchody święta w naszym mieście są kameralne. Prezydent Rafał Zając ze swoimi zastępcami złożyli kwiaty na grobie 39-letniego Stanisława Góreckiego na cmentarzu przy ul. Władysława Reymonta.

– Zniszczone Stare Miasto do połowy lat sześćdziesiątych XX w. było pustynią, jeśli chodzi o zabudowę mieszkalną. Od pierwszych dni wojny na zachodnich obrzeżach miasta funkcjonował wpierw obóz przejściowy Dulag L, a następnie obóz dla żołnierzy szeregowych i podoficerów Stalag II D – pisze w swoim opracowaniu Andrzej Bierca z Muzeum Archeologiczno-Historycznego.

Miejscem spoczynku zmarłych żołnierzy, często bezimiennych jeńców poległych w czasie walk w końcowym okresie II wojny światowej, jest Międzynarodowy Cmentarz Wojenny. Hołd złożyli im tam m.in. poseł Michał Jach, starosta stargardzki Iwona Wiśniewska i reprezentacja Rady Miejskiej. Księża kilku parafii ze Stargardu odmówili również modlitwę ekumeniczną za wszystkie ofiary konfliktu.

Mieszkańcy mogą obejrzeć wystawę przedstawiającą losy powojennego Stargardu. Ekspozycja znajduje się przy ul. S. Wyszyńskiego – warto wybrać się w tę okolice i zobaczyć wyjątkowe zdjęcia naszego miasta. To również garść ciekawych informacji o wojennych zniszczeniach, odbudowie i trudach codziennego życia nowych mieszkańców Stargardu.

Poniżej publikujemy całość tekstu przygotowanego z okazji Narodowego Dnia Zwycięstwa, który opracował Andrzej Bierca z Muzeum Archeologiczno-Historycznego.

Zakończona siedemdziesiąt pięć lat temu II wojna światowa pochłonęła według szacunkowych danych 78 milionów istnień ludzkich. Obchodzony 8 maja Narodowy Dzień Zwycięstwa odnosi się do wydarzeń z maja 1945 r., kiedy to w Karlshorst pod Berlinem Niemcy podpisały akt bezwarunkowej kapitulacji. Tym samym w Europie zakończyły się działania wojenne rozpoczęte agresją nazistowskich Niemiec na Polskę 1 września 1939 r.

Akt kończący II wojnę światową przypieczętował los pokonanej III Rzeszy, która zamiast tysiąca lat, trwała raptem lat kilkanaście, zapisując się w historii jako państwo zbrodnicze.

Stargard (do marca 1945 r. Stargard in Pommern) okresu II wojny światowej w głównej mierze jawi się jako miasto leżące z dala od frontów i pól bitewnych. Jednak stosunkowo krótki okres, gdy ośrodek nad Iną znalazł się w ogniu walk frontowych na przełomie lutego i marca 1945 r., wywarł niezatarte piętno chociażby w charakterze zabudowy miasta. Zniszczone Stare Miasto do połowy lat sześćdziesiątych XX w. było pustynią, jeśli chodzi o zabudowę mieszkalną.

Od pierwszych dni wojny na zachodnich obrzeżach miasta funkcjonował wpierw obóz przejściowy Dulag L, a następnie obóz dla żołnierzy szeregowych i podoficerów Stalag II D. Przetrzymywani w nim jeńcy wojenni wielu państw koalicji antyhitlerowskiej, a od 1943 r. także jeńcy armii włoskiej, byli rezerwuarem taniej siły roboczej dla niemieckiego przemysłu i rolnictwa. W okresie wojny, oprócz wyżej wspomnianego Stalagu, na terenie Stargardu funkcjonowały różnego typu obozy i miejsca odosobnienia dla cywilnych robotników przymusowych. Na pobliskim lotnisku Kluczewo (wówczas wieś w powiecie pyrzyckim, a obecnie dzielnica Stargardu) zmuszano do morderczej pracy m.in. więźniów filii obozu koncentracyjnego Ravensbrück.

Dzisiaj, siedemdziesiąt pięć lat po wojnie, na terenie naszego miasta jest jeszcze wiele miejsc, gdzie możemy odnaleźć ślady tamtych dni. Najbardziej wymownym świadectwem tragicznej historii jest Międzynarodowy Cmentarz Wojenny przy ul. Władysława Reymonta, gdzie spoczywają zmarli żołnierze – jeńcy (w tym bezimienni) oraz ci, którzy polegli w czasie walk w końcowym okresie II wojny światowej.

Zdjęcia: UM w Stargardzie