80. rocznica Katynia

W związku z epidemią koronawirusa oficjalne obchody rocznicy zbrodni katyńskiej zostały ograniczone. Zastępca prezydenta Ewa Sowa złożyła kwiaty i zapaliła znicze pod pomnikiem Ofiar Sybiru i Katynia. Z kolei Muzeum Archeologiczno-Historyczne tradycyjnie przygotowało także odczyt.

Pomnik upamiętniający ofiary tamtych wydarzeń znajduje się przy kościele pw. św. Ducha. Właśnie tam każdego roku odbywają się obchody rocznicy zbrodni katyńskiej. Tradycyjnie pod pomnikiem złożono kwiaty i zapalono znicze. Ze względu na szczególne okoliczności na miejscu nie został wygłoszony odczyt historyczny. Można go przeczytać tutaj. Autorem tegorocznego wpisu jest Andrzej Bierca z MAH.

W 2020 roku przypada osiemdziesiąta rocznica Zbrodni Katyńskiej – jak zwykło się nazywać mord popełniony wiosną 1940 r. na polskich oficerach więzionych w obozach jenieckich na nieludzkiej ziemi, jakim jawi się po dziś dzień były Związek Sowiecki okresu rządów J. Stalina. Geneza tej zbrodni sięga sierpnia 1939 r., kiedy to dwa totalitarne państwa – niemiecka III Rzesza i Związek Sowiecki – podpisały pakt o nieagresji i zawarły tajny protokół o zbrojnym podziale Polski. Niemiecka agresja 1 września wsparta 17 września sowiecką akcją zbrojną przypieczętowały los państwa polskiego. Sowiecki agresor zagarnął 52 procent terytorium II Rzeczpospolitej; około 230 tysięcy żołnierzy i oficerów Wojska Polskiego oraz innych służb mundurowych znalazło się w sowieckiej niewoli. Większość oficerów Wojska Polskiego osadzono na przełomie 1939/1940 roku w dwóch obozach specjalnych NKWD zlokalizowanych w Kozielsku (4 494 osadzonych) i Starobielsku (3 893 osadzonych). W trzecim obozie w Ostaszkowie wieziono głównie funkcjonariuszy policji, żandarmerii, Straży Granicznej i żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza (6 364 osadzonych).

W dniu 5 marca 1940 r. sowieckie władze zdecydowały w tzw. „trybie specjalnym” bez wyroku sądowego „o zastosowaniu wobec nich najwyższego wymiaru kary – rozstrzelania”. Realizację tej zbrodniczej decyzji rozpoczęto z początkiem kwietnia, a zakończono do końca maja. Oficerów z Kozielska mordowano starzałem w tył głowy w Katyniu pod Smoleńskiem i tam ich chowano. Oficerów z obozu starobielskiego mordowano w Charkowie, a chowano w okolicach wsi Piatichatki. Przetrzymywanych w obozie w Ostaszkowie mordowano w mieście Twer (wówczas Kalinin), a chowano pod Miednoje. Zabici strzałem w tył głowy chowani byli w masowych grobach. Dla zamaskowania zbrodni zasypane doły były m.in. obsadzane sosnami. Z tych trzech obozów ocalało około 400 osób, które w następnych latach dawały świadectwo prawdzie. Przywódcy Związku Sowieckiego wypierali się popełnienia tej zbrodni do 1990 r., mimo tego, że świat dowiedział się o niej już w 1943 r. Wówczas to 13 kwietnia niemieckie Radio Berlin ogłosiło komunikat o odkryciu na terenach przez nich okupowanych zbiorowych mogił polskich oficerów pod Katyniem.

Według kwalifikacji prawnej była to zbrodnia przeciwko pokojowi, zbrodnia wojenna, zbrodnia przeciwko ludzkości i ludobójstwo. Za którą nikt nie poniósł odpowiedzialności karnej. Aby oddać hołd pomordowanym w listopadzie 2007 r., Sejm Rzeczypospolitej Polskiej dzień 13 kwietnia uznał Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.

Zdjęcia: UM w Stargardzie