Pamiętamy o Powstaniu

Za nami Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego. Jak co roku o 17:00 – czyli w godzinę „W” – w całym Stargardzie można było usłyszeć syreny alarmowe. Pod pomnikiem „Stargardzianie Ojczyźnie – w setną rocznicę odzyskania niepodległości” zastępcy prezydenta Ewa Sowa i Piotr Mync złożyli kwiaty. W kolegiacie odbyła się msza święta, a w Teatrze Letnim – koncert Mai Koterby.

W uroczystościach udział wzięli przedstawiciele władz samorządowych, służb mundurowych, a także mieszkańcy. O 17:00 rozbrzmiały syreny alarmowe. Następnie Piotr Tarnawski z Muzeum Archeologiczno-Historycznego przedstawił odczyt historyczny. Można go w całości przeczytać poniżej.

Jak co roku w kolegiacie odbyła się także uroczysta msza święta w intencji Ojczyzny i ofiar Powstania Warszawskiego. Z kolei w Teatrze Letnim w Parku Chrobrego wystąpiła Maya Koterba. Podczas koncertu „Zasmuciła się piosenka” wokalistka wraz z zespołem wykonała znane patriotyczne utwory w jazzowych aranżacjach.

Zdjęcia: Paweł Bieg

77 lat temu w stolicy Polski rozpoczęło się, trwające 63 dni, Powstanie Warszawskie. Wybuchło ono po 5 latach okupacji niemieckiej, niosącej nieustające represje i terror, przy osobistych doświadczeniach utraty bliskich, aresztowań, łapanek, egzekucji ulicznych, niepewności jutra, przemocy i strachu. Był to czas zbliżającego się do Warszawy frontu wschodniego, słabnącej i cofającej się na zachód armii niemieckiej, także ewakuacji niemieckich mieszkańców Warszawy. W Powstaniu udział wzięły osoby w różnym wieku, wykształceniu, zawodach, poglądach, o różnych spojrzeniach na przyszłość Polski. Szacuje się, że dzienny stan wojsk powstańczych wynosił między 25 a 28 tys. osób, a ogółem udział wzięło ok. 50 tys. powstańców, którzy stanęli naprzeciw bardziej doświadczonych, zdecydowanie lepiej uzbrojonych oraz wspieranych lotnictwem i wojskami pancernymi oddziałów niemieckich. Średnia wieku powstańców, mężczyzn i kobiet, wynosiła 20-21 lat. Pełnili oni w powstaniu wiele funkcji m.in. żołnierzy, lekarzy, pielęgniarek, sanitariuszek, minerek, łączników, przewodników po kanałach, kurierów, kolporterów. Cywilni mieszkańcy miasta wspierali powstańców poprzez przygotowywanie żywności, noclegów czy też udział w stawianiu barykad. Powstanie połączyło także różne polskie organizacje działające w konspiracji. Do walczącej przede wszystkim Armii Krajowej, dołączyli członkowie Polskiej Armii Ludowej, Narodowych Sił Zbrojnych, Żydowskiej Organizacji Bojowej, Oddziały Wojskowe Korpusu Bezpieczeństwa, Oddziały Wojskowe Pogotowia Powstańczego Socjalistów, Narodowej Organizacji Wojskowej, Armii Ludowej oraz część granatowych policjantów należących do konspiracji. Pod koniec powstania dołączyła także część żołnierzy 1. Armii Wojska Polskiego.

Z początku opanowane przez powstańców niektóre dzielnice i ulice Warszawy z biegiem czasu zaczynały być odbijane przez siły niemieckie. W czasie walk, z Woli, Ochoty, Śródmieścia i innych dzielnic Warszawy dochodziły tragiczne wieści o losie ludności cywilnej, masowo i bezwzględnie mordowanej, a także o fizycznej likwidacji nie tylko szpitali powstańczych, ale i ich pacjentów. Ostatnią broniącą się dzielnicą, do samego końca, do 2 października, było Śródmieście. Pomimo poczucia obowiązku i woli walki, nie udało się zwyciężyć. Liczono na wsparcie z zewnątrz, przede wszystkim będącej najbliżej stolicy Armii Czerwonej. Doczekano się, głównie ze strony aliantów, w mniejszym zaś stopniu także wojska sowieckiego, zrzutów m.in. broni, amunicji i lekarstw.

Szacunkowe dane mówią o liczbie polskich ofiar powstania pomiędzy 150 a 180 tys., w tym około 20 tys. uczestników powstania. 6 sierpnia 1944 r. utworzono niemiecki obóz przejściowy Dulag 121 w Pruszkowie. W trakcie powstania i po jego zakończeniu wysiedlono do niego około 550 tys. mieszkańców Warszawy. Stamtąd kierowani byli m.in. do pracy przymusowej, obozów koncentracyjnych i obozów pracy, przesiedlani byli także do miejscowości południowo-zachodniego Generalnego Gubernatorstwa. Tuż po Powstaniu Warszawa, stolica Polski, stała się opustoszałą i zniszczoną, przez okrutną wojnę.

1 sierpnia obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego, aby uczcić i wspomnieć jego uczestników i jego ofiary, ich poświęcenie, ich męczeństwo, ich walkę, o wolność dla Ojczyzny.

Piotr Tarnawski