Stargard pamięta o Powstaniu

Jak co roku w naszym mieście uroczyście obchodziliśmy Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego. W całym Stargardzie w godzinę „W” rozbrzmiały syreny alarmowe. Mieszkańcy, przedstawiciele władz samorządowych i służb mundurowych wysłuchali odczytu historycznego pod pomnikiem „Stargardzianie Ojczyźnie – w setną rocznicę odzyskania niepodległości”.

Tegoroczną informację o Powstaniu przygotował i przedstawił Andrzej Bierca z Muzeum Archeologiczno-Historycznego. Cały odczyt można też znaleźć poniżej. Podczas oficjalnych uroczystości pod pomnikiem patriotycznym złożone zostały kwiaty i zapłonęły biało-czerwone znicze. Oprawę muzyczną zapewnili Dorota Witkowska, Tomasz Witkowski i Tomasz Staniszewski. Następnie w pobliskiej kolegiacie odbyła się msza święta w intencji Ojczyzny i ofiar Powstania Warszawskiego.

Narodowy Dzień Powstania Warszawskiego obchodzony jest zawsze 1 sierpnia. W Stargardzie we wtorek (2.08.) można zobaczyć spektakl „A ponad ziemią z kulami latały brylanty. Rzecz o Krzysztofie Kamilu Baczyńskim”. Początek o 17:30 w Stargardzkim Centrum Kultury (Mała Scena, wejście od ul. Wojska Polskiego). Wstęp jest bezpłatny.

Zdjęcia: Paweł Bieg

Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego 1 VIII 1944 – 1 VIII 2022

Analizując Powstanie Warszawskie jako wydarzenie historyczne i jedną z wielu bitew żołnierza polskiego w toku II wojny światowej należy podkreślić jej szczególne militarne, polityczne i moralne znaczenie dla dziejów Polski. Rozpoczęte 1 sierpnia 1944 r. i zakończone po 63 dniach krwawych walk powstanie wpisało się do kanonu polskich powstań narodowych oddziaływujących na kolejne pokolenia Polaków.

Wyczekiwane i wywołane przez dowództwo Armii Krajowej i władze Polskiego Państwa Podziemnego w celu wyzwolenia stolicy państwa polskiego spod niemieckiej okupacji w obliczu zbliżającej się od wschodu Armii Czerwonej. Miało trwać kilka dni.

Zatrzymanie się jednak sowieckiej ofensywy na przedmieściach warszawskiej Pragi i co za tym idzie brak realnego wsparcia ze strony „sojusznika naszych sojuszników” spowodowało przeciąganie się krwawych miejskich walk i ostateczne ich przerwanie – w dniu 2 października 1944 r. – układem o zakończeniu działań wojennych w Warszawie.

Wartym podkreślenia jest fakt, że była to jedyna bitwa w II wojnie światowej, w której wspólnie walczyli i ginęli żołnierze Polskiego Państwa Podziemnego (AK i inne formacje partyzanckie), żołnierze Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (piloci samolotów dokonujących zrzutów z zaopatrzeniem dla walczących powstańców) oraz żołnierze 1. Armii Wojska Polskiego (formacji utworzonej w ZSRR w 1943 r.).

W toku walk poległo od 12 do 16 tys. żołnierzy powstania, przybliżona ich liczba dostała się też do niewoli. W trakcie walk zginęło od 150 – 180 tys. cywilów, z tej liczby 30% została zamordowana przez Niemców i ich sojuszników w masowych egzekucjach w pierwszych dniach sierpnia.

Upadek powstania oznaczał dla miasta zagładę, a dla jej mieszkańców exodus w nieznane.

Cywile, w liczbie około pół miliona, zostali zmuszeni do opuszczenia miasta. Duża ich część trafiła na tereny prowincji pomorskiej w tym i do Stargardu in Pommern jako robotnicy przymusowi III Rzeszy.

Zostali zatrudnieni przy pracach polowych w majątkach rolnych pod Stargardem lub w zakładach przemysłowych na terenie miasta. Jeszcze inni pracowali niewolniczo w cukrowni oraz cegielni w pobliskiej wówczas wsi Kluczewo (niem. Klützow). Spora też grupa powstańców trafiła do obozu dla robotników przymusowych pod obecną wsią Bielkowo i zmuszona została do pracy na terenie Torpedowni nad j. Miedwie (Torpedowaffenplatz Madüsee und Ausländerlager/Gemeinschaftslager Belkow).

Obchodzony w dniu dzisiejszym Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego jest przede wszystkim dniem zadumy nad ogromną liczbą ofiar tej krwawej batalii, oddaniem hołdu bohaterskim żołnierzom powstania, które zrodziło legendę wyrażającą ogromne przywiązanie Polaków do idei niepodległości w obliczu dwóch wrogich reżymów.

Andrzej Bierca, Muzeum Archeologiczno-Historyczne