Święto Chrztu Polski

Od 2019 r. w naszym kraju obchodzona jest rocznica przyjęcia chrztu przez Mieszka I. To święto o charakterze państwowym. 14 kwietnia jest datą umowną. W 966 r. dzień ten przypadał w Wielką Sobotę, stąd duże prawdopodobieństwo, że właśnie wtedy ówczesny władca Polski przyjął sakrament.

Z tej okazji pod pomnikiem „Stargardzianie Ojczyźnie – w setną rocznicę odzyskania niepodległości” pojawiły się biało-czerwone kwiaty i znicze. Michał Franiak z Muzeum Archeologiczno-Historycznego przygotował także tekst, w którym przybliża drogę Polski do przyjęcia chrześcijaństwa i skutki tej decyzji. Można go przeczytać poniżej.

Święto Chrztu Polski

Poprzez ustanowione przed dwoma laty Święto Chrztu Polski mamy sposobność upamiętniania nie tylko faktu, że Polska weszła w środowisko europejskiego chrześcijaństwa, ale także doniosłego znaczenia tego wydarzenia dla wewnętrznej sytuacji państwa.

Próżno by szukać w warsztacie historyka źródła, które by jasno, wprost i szczegółowo informowało o przyjęciu przez Mieszka I chrześcijaństwa. Do dziś nie dysponuje się ostatecznymi ustaleniami co do daty i miejsca tego wydarzenia. Jedno jest pewne: ów fakt tak ważny dla naszych dziejów, nie był wynikiem przewrotu a raczej procesem toczącym się na drodze pokojowej i w oparciu o wcześniejsze przygotowania.

Chrześcijaństwo łacińskie przenikało do Polski od czasów najdawniejszych (wyprawy wojenne, handlowe, misje iroszkockie); już wtedy nie tylko wspierało władzę książęcą przynosząc gotowe wzory organizacyjne, ale otwierało szerokie możliwości recepcji dziedzictwa kulturowego świata antycznego i wczesnośredniowiecznego na naszych ziemiach.

Dla przyjęcia nowej wiary przez księcia Polan istotne znaczenie miały motywy polityczne, którymi kierował się książę, spośród których wymienić można choćby klęskę Węgrów nad rzeką Lech w 955 r., koronację Ottona Wielkiego na cesarza w 962 r., sojusz polsko-czeski przypieczętowany małżeństwem z czeską księżniczką Dobrawą w 965 r. W nowym ładzie politycznym Europy Środkowej, recepcja chrześcijaństwa wydawała się korzystnym rozwiązaniem. Inicjatywa księcia popieranego przez Dobrawę, rodzinę, dwór, jak też przychylność elit (możni, rycerstwo) mogły tylko sprzyjać zakorzenieniu się nowej religii.

W takich okolicznościach Mieszko I wraz z otoczeniem przyjął chrzest. Odbyło się to najprawdopodobniej w Wielką Sobotę 14 kwietnia 966 r. na Ostrowie Lednickim koło Gniezna. Uroczystość mogła mieć przebieg taki, jaki znamy z młodszych o półtora wieku misji Ottonowych na Pomorzu Zachodnim. Chrzest poprzedzony był nauczaniem na temat podstawowych prawd i praktyk chrześcijańskich oraz kilkudniowym postem. Sam akt chrztu odbywał się za zasłoną, gdzie mężczyźni i kobiety w osobnych grupach stali w wodzie. Kapłan chrzcił poprzez polanie głowy wodą albo zanurzenie głowy katechumena oraz poprzez namaszczenie głowy krzyżmem świętym. Następnie – jeśli byli obecni – świadkowie (rodzice chrzestni) wręczali białe szaty, które nowi chrześcijanie wkładali na siebie na znak dokonującej się przemiany.

Po Ostrowie Lednickim, Gnieźnie i Poznaniu akcja misyjna i chrzcielna obejmowała stopniowo cały kraj, zaczynając zazwyczaj od grodu jako najważniejszego ośrodka danej społeczności.

Od chwili chrztu Polska rozpoczęła nowy etap dziejów nie tylko w aspekcie religijnym, ale i kulturalnym, społecznym i cywilizacyjnym. Nowa religia cementowała społeczeństwo w zjednoczonym przez Mieszka I państwie. Chrześcijaństwo dzięki swej organizacji stało się czynnikiem spajającym nie tylko społeczeństwo wewnątrz, ale także na zewnątrz, z łacińskim Zachodem. Dzięki decyzji Mieszka I zaczęto czerpać ze skarbca kultury zachodniej. W języku łacińskim odnaleziono instrument dialogu ze światem, sposobność dojścia do skarbów kultury ludzkiej. Korzystały na tym kancelarie książęce (później biskupie), życie kulturalne i administracyjne.

Debiut państwa Polan na szerokiej europejskiej arenie politycznej można uznać za nadzwyczaj udany. W przyjęciu chrztu przez Mieszka I widzieć można przełomowe wydarzenie dla polskiej historii.

Zdjęcia: UM w Stargardzie