Historia bram

Brama Wałowa w Stargardzie

Bramę Wałową w Stargardzie Szczecińskim wzniesiono około 1430 roku jako jedną z czterech bram wjazdowych średniowiecznego miasta. Powstała w ciągu obwarowań miejskich założonych w końcu XIII wieku i rozbudowanych w XV wieku. Posiadała najbardziej rozwinięte przedbramie składające się z barbakanu i bramy środkowej z przylegającymi urządzeniami. Po pożarze w roku 1590 doszło do przebudowy drugiej i trzeciej kondygnacji bramy, z umieszczeniem w elewacjach okien i blend o łukach kotarowych. Po roku 1635 nastąpiła kolejna przebudowa obu szczytów, nadając im formy manierystyczne. Z tego czasu pochodziła też sygnaturka zwieńczona cebulastym hełmem z wysmukłą iglicą. W latach 1719-80 rozebrano filary z wieżyczkami przy Bramie Wałowej oraz bramę środkową. Barbakan i resztę pozostałości po przedbramiu rozebrano na przełomie XIX i XX wieku. W roku 1871 rozebrano także wieżę Kowalską zlokalizowaną w południowo-wschodniej części dobijającego do Bramy muru obronnego. W XIX wieku Bramę zamieniono na mieszkanie, a elewacje pokryto polichromiami. W czasie działań drugiej wojny światowej Brama została częściowo zburzona: dwie górne kondygnacje, dach, szczyty oraz strop nad parterem. Zachowały się ściany kapitalne przyziemia z murami obronnymi dobijającymi do Bramy od strony południowo-wschodniej i północno-zachodniej, przypory, ściany piętra oraz fragment szczytu od strony północno-wschodniej. W roku 1961 przystąpiono do obudowy i rekonstrukcji zburzonych części obiektu: stropu nad przejazdem, stropu nad piętrem, szczytów, dachu z sygnaturką oraz zabezpieczono fragmenty muru obronnego z rekonstrukcją ganku. Obiekt wyposażono w instalację elektryczną, wodno-kanalizacyjną. W roku 1968 zaadaptowano pomieszczenia piętra i poddasza na potrzeby biurowo-konferencyjne, z instalacją centralnego ogrzewania z sieci miejskiej. W roku 1994 wykonano wzmocnienie fundamentów w południowym narożniku obiektu z uwagi na prace ziemne związane z realizowaną miejską siecią wodociągową.

Brama Wałowa jest obiektem niepodpiwniczonym, dwukondygnacyjnym z wysokim dachem dwuspadowym o konstrukcji drewnianej, krytym dachówką ceramiczną. Od czasu odbudowy przez cztery ostatnie dekady pełniła funkcje administracyjno-dydaktyczne związane z działalnością Uniwersytetu Robotniczego ZSMP oraz służby zdrowia związane z działalnością Ośrodka Badań Psychologicznych i Lekarskich dla Kierowców. Obecnie obiekt na poziomie kondygnacji piętra nie jest użytkowany.

Brama Młyńska w Bernau

Brama Młyńska w Bernau powstała w XIII stuleciu, kiedy to została rozpoczęta budowa do dziś istniejących i imponujących umocnień Miasta. Ich najważniejszą częścią był obok trzech fos, wniesiony z polnych kamieni miejski mur. Miał on wysokość od około 8 metrów, długość od 1496 metrów, 3 bramy miejskie: “Bramę Kamienną”, “Bramę Berlińską” oraz “Bramę Młyńską”.

Jeszcze w roku 1824 obiekt składał się z właściwej “Bramy Młyńskiej” oraz dwóch przedbram. Z kierunku drogi krajowej 200 w przyszłości stała najpierw przedbrama, która składała się jedynie z filarów oraz skrzydeł. Potem dołączyła druga przedbrama z domem pisarskim oraz bocznymi murami, tak zwaną “Zwinger”. Po przekroczeniu drugiej bramy można było ujrzeć na nowo boczne mury ze strzeleckimi lukami oraz trzecią bramę, właściwą “Bramę Młyńską”.

Był to prostokątny budynek ze spiczastym, zbiegającym się dachem. Budynek charakteryzował się następującymi wymiarami zewnętrznymi: szerokośc: 7,5, długośc 7,9 metrów, wysokość dachu wynosiła około 12 metrów. Mury bramy wykonane były z polnych kamieni, cegieł w formacie klasztornym oraz z zaprawy wapiennej. W drugiej przedbramie oraz w Bramie Młyńskiej były wysokie podłogi zbudowane jedynie z belek oraz z dyl. Do podłóg tych prowadziły drewniane schody.

W roku 1824 pierwsza, druga przedbrama jak i mur zostały zburzone. Materiał z rozbiórki został częściowo wykorzystany do budowy domu kościelnego oraz budynku szkoły na Placu Kościelnym. W roku 1863 w murze z prawej i z lewej strony bramy zostały wybite przejścia dla pieszych. Z okresu rozbiórki bramy istnieją rysunki rozbiórkowe mistrza murarskiego Klementa z Bernau. Rysunki te zawierają dokładne miary oraz informacje na temat obiektu, na podstawie których można się kierować przy odbudowie bramy.